درباره ما

هر مفهومی در چهارچوب گفتمان ایجاد کننده‌اش معنا پیدا می کند یا خود گفتمانی خلق می نماید که بتواند در بستر آن شکل گیرد و تغییر و تحول یابد. فرایند فستیوال چهارم را با دو پرسش تشریح می کنیم آیا ما جامعه‌ی مدرنی هستیم؟ آیا ضروریات اخلاقی متناسب با نیازهای یک جامعه شهرنشین را داریم؟ ما اصولاً نظام اخلاقی لازم را برای حیات اجتماعی در یک حالت setting و وضعیت شهرنشینی نداریم؛ اگر ورزشکاران دو و میدانی شنا را مادر همه‌ی ورزش‌ها می‌دانند و یا موسیقی‌دانان پیانو را ساز مادر در موسیقی؛ پس شاید معماری را بتوان در برگیرنده‌ی شناخت جامع بشری در همه دوران تلقی کرد. هنر، زیبایی شناسی، فن آوری، طبیعت و اقتصاد به کرات ضرورت‌هایی هستند که تجلی قدرت سیاسی را، به بنا و کار معمار شکل داده اند. این شناخت جامع خود تحت تاثیر عمیق روابط اجتماعی است و به نوبه‌ی خود به شدت بر این روابط تاثیرگذار است. در طول تاریخ این واقعیت بررسی شده است و در تاریخ معاصر جامعه‌ی ما نیز می‌توان جامع بودن و اثرگذاری معماری را مشاهده و بررسی نمود، از آنجایی که منابع موجود در جامعه بالاجبار دارای محدودیت است درک سالم ترین نحوه‌ی استفاده از این منابع و زیست محیطی ترین آن به ضرورتی برای معماری امروز تبدیل شده است. بر مجموعه عوامل فوق یک بعد دیگری را نیز باید افزود و آن بعد اگر ساده بگوییم شرایط روان جامعه در مقاطع مختلف است؛ نمی‌توان از معماری انتظار داشت که برای تامین این بعد جامعهباری گزاف را بر دوش خود حمل نماید و در عین حال نمی‌توان از معماری انتظار داشت که در کوشش خود برای ارائه‌ی هنر و زیبایی تاثیر بنا بر روان اجتماعی را در نظر گیرد به خصوص اگر بنا بر دلایل پیچیده و خارج از حوصله این بحث افسردگی یک خصلت عمومی جامعه باشد. دید پوپولیستی با تقلیل بنا به محل سکنی صدمات زیادی را از طریق ابتکاری نظیر مسکن مهر به روان همین جامعه وارده نموده است. آیا در شرایط امروز زیاده خواهی است که معماری را به حیطه‌ی مهمی برای شکل دهی به یک فضای عمومی رضایت مند و حتی شادی آفرین تبدیل نمود؟

هدف فستیوال معماری و مردم بیشتر شکافتن بافت فعلی جامعه ایران و بررسی اوضاع و احوال اخلاقی به هم ریخته‌ی آن، کشف و شناسایی استعدادهای جوان است، ما در ایران امروز یک نظام اخلاقی متناسب با نیازهای یک جامعه شهرنشین نداریم، اگر هم هست در خفا و پنهان است و در جوامع دیگر، با توجه به موقعیت و وضعیت آن‌ها در اشکال مختلف وجود دارد. در فستیوال چهارم با نگاهی به چهارچوب فکری لایف پولیتیک یعنی سیاست زندگی، دو کار انجام می‌گیرد: یکی کار نظری ست که در سطح جامعه ارائه می شود، دیگری کاری مشخص است که هر کس، در جایگاهی که هست انجام می‌دهد؛ کتاب می نویسیم. نظر می دهیم. نقد می کنیم.مقاله می نویسیم. فیلم درست می کنیم. تابلوی نقاشی می کشیم و از هر ابزاری که اجازه می‌دهد نشان دهی که اگر می خواهی جامعه‌ای داشته باشی که هم از درون و هم از بیرون دارای عزت و حرمت باشد باید مناسبات انسانی بین افراد آن دارای ضابطه‌مندی اخلاقی باشد. یاد می گیریم، تصحیح می کنیم، همه‌ی ما در این روند شاگرد هستیم، هیچ کس به ما یاد نداده، تجربه نکرده‌ایم. به عنوان شاگرد به این نتیجه رسیده‌ایم که این چیزی ست که باید یاد گرفت.

به قلم مجتبی صدریا

1993 – 2007 استاد دانشگاه توکیو، 2007 – 2009 استاد دانشگاه لندن، دکترای فلسفه‌ی وجـــود از پاریـس ،دکترای فرهنگ شناسی از کانادا، عضو هیأت امنا و داوری جایزه معماری آغاخان، موسس و مدیر موسسه‌ی فرهنگی پویایی